ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Γαλιλαίος 1564 έως 1642 (78)

Το πάθος γεννάει την ιδιοφυία.


ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

Διάλογος

Οι Διάλογοι διαδραματίζονται στη διάρκεια τεσσάρων ημερών. Την πρώτη μέρα συζητείται η διάκριση του Αριστοτέλη ανάμεσα στα ουράνια σώματα και στα γήινα στοιχεία, καθώς και οι κινήσεις που αντιστοιχούν σε αυτά τα διαφορετικά «είδη» σωμάτων. Στη διάρκεια της δεύτερης μέρας μελετώνται συστηματικά όλες οι αντιρρήσεις σχετικά με την περιστροφή της γης και αναπτύσσεται η συλλογιστική για τη «διατήρηση της κίνησης» - η αρχική διατύπωση της έννοιας που σήμερα αποκαλείται αδράνεια. Την τρίτη μέρα συζητιούνται τα φαινόμενα που συνδέονται με την περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο και χρησιμοποιείται το κοπερνίκειο σύστημα, για να γίνει κατανοητή η πορεία που φαίνεται να διαγράφουν οι ηλιακές κηλίδες. Η τέταρτη μέρα ήταν αφιερωμένη στην ανάλυση του φαινομένου των παλιρροιών. Ο Γαλιλαίος, μέσω του Salviati, υποστηρίζει ότι η ύπαρξη των παλιρροιών θα ήταν αδύνατη σε μια ακίνητη γη, και ότι η κατανόησή τους συνεπάγεται μια νέα αστρονομία.

Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι (Galileo Galilei, 15 Φεβρουαρίου 1564 – 8 Ιανουαρίου 1642) ήταν Ιταλός φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιστημονική επανάσταση. Γεννήθηκε στην Πίζα της Ιταλίας, που ήταν τότε τμήμα του Δουκάτου της Φλορεντίας και ήταν ο μεγαλύτερος από το έξι παιδιά του Βιντσέντσο Γκαλιλέι, ενός μουσικού και θεωρητικού της αρμονίας, απόγονου ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας. Ο πατέρας του θεωρούσε πως θα αποκαταστήσει την δόξα της οικογένειας μέσω του γιού του και για τον λόγο αυτό, και με πολλές στερήσεις, τον έστειλε να φοιτήσει το 1574 στο τοπικό μοναστήρι και το 1583 στο πανεπιστήμιο της Πίζας για να σπουδάσει ιατρική. Ο Γαλιλαίος ωστόσο ενθουσιάστηκε με την φυσική και τα μαθηματικά για τα οποία έδειξε ιδιαίτερη κλίση και ιδιοφυία. Το 1585 αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του λόγω οικονομικών δυσκολιών και παρέμεινε στον χώρο του πανεπιστημίου να μελετάει μαθηματικά και συγχρόνως να διδάσκει εύπορους μαθητές. Επιπλέον έκανε διάφορες μελέτες, όπως για την κίνηση των αντικειμένων και έγραψε μια μικρή πραγματεία η οποία του πρόσφερε μικρή δόξα αλλά και μια θέση διδασκαλίας στο πανεπιστήμιο της Πίζας το 1589. Τα πειράματά του με την βαρύτητα καταλήγουν το 1590 στο δοκίμιο «Περί κινήσεως», με το οποίο καταρρίπτει την αριστοτέλεια θεωρία περί κίνησης. Το 1592 το συμβόλαιο του με το πανεπιστήμιο της Πίζας δεν θα ανανεωθεί καθώς είναι επιστημονικά απομονωμένος λόγω της διαφοροποίησής του από τις κατεστημένες απόψεις της εποχής.

Τον επόμενο χρόνο βρίσκει μια νέα θέση στο πανεπιστήμιο της Πάδουα όπου διδάσκει γεωμετρία, μηχανική και αστρονομία. Αναπτύσσει ένα συναρπαστικό αφηγηματικό στυλ και συγκεντρώνει στις διαλέξεις του πλήθος φοιτητών. Το 1604 εκδίδει ένα σύγγραμμα πάνω στην πυξίδα, εκφράζει την άποψη για έναν παγκόσμιο νόμο στον οποίο υπακούουν όλα τα αντικείμενα του σύμπαντος και υποστηρίζει την ηλιοκεντρική θεωρία το Κοπέρνικου. Το 1609 μαθαίνει για την ανακάλυψη του τηλεσκόπιου από τους Ολλανδούς και σύντομα κατασκευάζει ένα δικό του, σε βελτιωμένη έκδοση. Με αυτό παρατηρεί τον ουρανό και το 1610 δημοσιεύει τον «Αστρικό αγγελιοφόρο» με πληροφορίες για την Σελήνη και την κίνηση των ουράνιων σωμάτων, έχοντας επιβεβαιώσει την ηλιοκεντρική θεωρία. Το 1612 διορθώνει την αριστοτέλεια άποψη για τον λόγο που επιπλέουν τα σώματα στο νερό, αποδεικνύοντας πως επιπλέουν λόγω της συσχέτισης του βάρους και της ποσότητας που εκτοπίζεται και όχι λόγο του σχήματος όπως υπέθετε ο Αριστοτέλης, ενώ το 1613 καταρρίπτει μια ακόμη αριστοτελική πεποίθηση, τα ουράνια σώματα τελικά δεν είναι τέλειες σφαίρες.

Ο Γαλιλαίος ο οποίος υποστήριζε πως η αυθεντική γνώση εξασφαλίζεται με την άμεση παρατήρηση έπλεε από καιρό σε επικίνδυνα ύδατα καθώς ερχόταν σε σύγκρουση με του σοφούς της εποχής, ανατρέποντας την μία μετά την άλλη τις στάσιμες ιδέες του Μεσαίωνα και τις αυθεντίες της καθολικής εκκλησίας. Το 1616 προειδοποιήθηκε από την εκκλησία πως δεν πρέπει να πιστεύει, να διδάσκει ή να υποστηρίζει για κανένα λόγω την ηλιοκεντρική θεωρία που έβγαζε την γη από το κέντρο του σύμπαντος και εκείνος για 7 χρόνια συμμορφώθηκε για να γλιτώσει από την Ιερά εξέταση. Το 1623 δημοσίευσε τον «ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΑ ΔΥΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΚΟΣΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ, ΤΟ ΠΤΟΛΕΜΑΪΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΠΕΡΝΙΚΕΙΟ» στο οποίο γίνεται ξεκάθαρο πόσο ανόητος και άνευ επιχειρημάτων είναι ο οπαδός του γεωκεντρισμού. Ο Γαλιλαίος κλήθηκε δίχως καθυστέρηση στην Ρώμη για εξηγήσεις, σχεδόν ένα χρόνο κράτησε η δίκη του μέχρι τον Ιούλιο του 1633. Αναγκάστηκε να απαρνηθεί την θεωρία του για να γλιτώσει την πυρά μα και πάλι καταδικάστηκε σε ισόβιο κατ’ οίκον περιορισμό και σε απαγόρευση δημοσιεύσεων. Παρόλα αυτά το 1638 κυκλοφόρησε στην Ολλανδία το βιβλίο του «Δύο επιστήμες» όπου ανακεφαλαιώνει το έργο της ζωής του και εισάγει και την έννοια της αδράνειας, απόδειξη ότι ακόμη και τα τελευταία του χρόνια και κλεισμένος στο σπίτι συνέχιζε τα πειράματα και τις μελέτες. Πέθανε στο σπίτι του κοντά στην Φλωρεντία τις 8 Ιανουαρίου 1642, από υψηλό πυρετό και καρδιακά προβλήματα. Ζούσε από το 1600 με την Μαρίνα Γκάμπα, με την οποία δεν παντρεύτηκαν ποτέ και είχαν 3 παιδιά. Οι δύο κόρες του κλείστηκαν μεγαλώνοντας σε μοναστήρι ενώ ο γιος του έγινε πετυχημένος μουσικός. Το 1992 ο πάπας Ιωάννης Παύλος θα εκφράσει την λύπη του για το πώς αντιμετώπισε η εκκλησία την υπόθεση του Γαλιλαίου.