ΑΡΧΙΚΗ

ΓΙΟΧΑΝΕΣ ΚΕΠΛΕΡ 1571 έως 1630 (59)

Ο Γιοχάνες Κέπλερ (γερμ. Johannes Kepler) (27 Δεκεμβρίου 1571 – 15 Νοεμβρίου 1630) ήταν Γερμανός αστρονόμος, μαθηματικός, συγγραφέας και ανά περιόδους, για βιοποριστικούς λόγους, αστρολόγος. Έχει μείνει γνωστός ως ο «Νομοθέτης του ουρανού» από τους Νόμους που διατύπωσε σχετικά με την κίνηση των πλανητών και οι οποίοι θεμελίωσαν την θεωρία του Νεύτωνα για την παγκόσμια έλξη. Γεννήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1571, στην πόλη Βάιλ ντερ Στατ (Weil der Stadt) 30 χιλιόμετρα δυτικά της σημερινής Στουτγάρδης. Ο πατρικός παππούς είχε διατελέσει δήμαρχος αλλά όταν γεννήθηκε ο Κέπλερ η οικογένειά είχε παρακμάσει. Ο πατέρας του ήταν μισθοφόρος στρατιώτης και τους άφησε όταν ο Κέπλερ ήταν πέντε ετών, μάλλον σκοτώθηκε στον πόλεμο και ποτέ δεν τον ξαναείδαν. Η μητέρα του ήταν κόρη πανδοχέα κι ασχολιόταν και με τη βοτανοθεραπεία. Γεννημένος πρόωρα, ο Κέπλερ ήταν ασθενικό παιδί αλλά με εκπληκτικό ταλέντο στα μαθηματικά ώστε στην παιδική του ηλικία να εντυπωσιάζει τους ταξιδιώτες στο πανδοχείο του παππού του. Τα ουράνια σώματα κίνησαν το ενδιαφέρον του από μικρή ηλικία, περιέγραφε αργότερα πως σε ηλικία 5 ετών είχε παρατηρήσει τον κομήτη του 1577, ενώ στα 9 είχε παρακολουθήσει την έκλειψη της Σελήνης κρατώντας μάλιστα σημειώσεις, ότι το φεγγάρι «φαινόταν αρκετά κόκκινο». Προσβλήθηκε από ευλογιά όταν ήταν μικρός και έμεινε με εξασθενημένη όραση όποτε στράφηκε αναγκαστικά προς τη θεωρητική αστρονομία. Το 1589 τελείωσε το σχολείο και άρχισε σπουδές Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Tübingen καθώς ήταν ένα βαθιά θρησκευόμενο άτομο, ωστόσο στο πανεπιστήμιο αναδείχτηκε το ταλέντο του στα μαθηματικά και απέκτησε φήμη και ως αστρολόγος. Ήθελε να γίνει εφημέριος αλλά του προτάθηκε μια θέση δασκάλου των Μαθηματικών και της Αστρονομίας στο Προτεσταντικό Σχολείο του Γκράατς της Αυστρίας. Την δέχτηκε και ξεκίνησε να διδάσκει σε ηλικία 23 ετών. Μετά από δύο χρόνια, το 1596, δημοσίευσε το πρώτο αστρονομικό βιβλίο του με τον τίτλο Mysterium Cosmographicum «Το Μυστήριο του Κόσμου». Το 1597 παντρεύτηκε την Μπάρμπαρα Μύλερ, δύο φορές χήρα στα 23 της, με αρκετή περιουσία από τους προηγούμενους συζύγους της και ένα παιδί από προηγούμενο γάμο. Έκαναν 4 παιδιά από τα οποία τα 2 πέθαναν σε βρεφική ηλικία. Τον Δεκέμβρη του 1599 ο Δανός αστρονόμος Tycho Brahe προσκάλεσε τον Κέπλερ σε μια πόλη έξω από την Πράγα για να συνεργαστούν πάνω στις αστρονομικές του έρευνες. Στο Γκρατς είχαν ξεκινήσει αυστηρές πολιτικές εναντίον της μεταρρύθμισης και των Λουθηρανών όπως ο Κέπλερ, οπότε άρπαξε την ευκαιρία κι εγκατέλειψε το Γκράτς. Τον επόμενο χρόνο πέθανε ο Tycho αφήνοντας του μεγάλο όγκο ακριβέστατων δεδομένων επί των θέσεων των πλανητών. Όπως ο ίδιος έγραψε σε επιστολή του το 1605: «Εξομολογούμαι ότι όταν πέθανε ο Tycho, εκμεταλλεύτηκα την απουσία των κληρονόμων και πήρα τις παρατηρήσεις υπό την προστασία μου, ή μάλλον τις άρπαξα». Ο Κέπλερ ανέλαβε να τελειώσει το ημιτελές έργο του Tycho παίρνοντας συγχρόνως και τη θέση του ως Αυτοκρατορικός Μαθηματικός των Αψβούργων. Μέσα στα καθήκοντά του ήταν να παρέχει και αστρολογικές προβλέψεις για τον αυτοκράτορα, είχε ωστόσο καλές οικονομικές απολαβές και τα μέσα για τις εργασίες του. Από αυτή την θέση ξεκίνησε τις έρευνες για τις μη κυκλικές τροχιές των πλανητών. Η επόμενη δεκαετία υπήρξε η πιο παραγωγική της ζωής του και το 1609 δημοσίευσε την «Νέα αστρονομία» όπου περιέχονται οι δύο πρώτοι νόμοι του.

Το 1611 η σύζυγος του εμφάνισε πυρετό, για λίγο ανέκαμψε, στην συνέχεια πέθανε όπως κι ένα από τα παιδιά τους, από ευλογιά. Με τον πεθερό του έμπλεξε σε δικαστική διαμάχη για την περιουσία της ενώ τον επόμενο χρόνο πέθανε ο αυτοκράτορας και στην Πράγα επικράτησε μεγάλη ένταση, τόσο πολιτική όσο και θρησκευτική. Για να αποφύγει τις διώξεις καθώς ήταν Λουθηριανός, πήγε στο Λίντς αναλαμβάνοντας μια θέση μαθηματικού στο εκεί σχολείο. Το 1615 έκανε δεύτερο γάμο με την Σούζαν Ριτίνγκερ, με την οποία απέκτησε 6 παιδιά εκ των οποίων τα 3 πέθαναν σε νηπιακή ηλικία. Το 1617 κατηγορήθηκε η μητέρα του ότι ήταν μάγισσα, μια γυναίκα που βρισκόταν σε διένεξη με τον αδερφό του υποστήριξε ότι είχε δώσει δηλητηριασμένα βότανα. Αν δεν ήταν ο Κέπλερ θα την είχαν κάψει. Δεν μπόρεσε να την γλιτώσει ωστόσο κι από την φυλακή, από τον Αύγουστο του 1624 έμεινε σιδηροδέσμια για 14 μήνες. Ο Κέπλερ το 1619 τελείωσε το «Η αρμονία των κόσμων» όπου περιέχεται ο τρίτος νόμος του, και το 1627 ολοκλήρωσε τους Ροδόλφειους πίνακες, έργο στο οποίοι δινόταν οι ακριβείς μελλοντικές θέσεις των πλανητών, επιτρέποντας έτσι την πρόβλεψη αστρονομικών γεγονότων. Με το έργο του έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην αποδοχή και κατανόηση του ηλιοκεντρικού συστήματος τον επόμενο αιώνα. Τα τελευταία του χρόνια τα πέρασε ταξιδεύοντας από την αυτοκρατορικά αυλή της Πράγας, στο Λιντς και την Ούλμ, σε ένα προσωρινό σπίτι στο Σαγκάν και τελικά στο Ρέγκενσμπουργκ όπου αρρώστησε με πυρετό και πέθανε στις 5 Νοεμβρίου του 1630. Σύμφωνα με την επιθυμία του, στο μνήμα του είχε γραφτεί: «Μέτρησα τους ουρανούς, τώρα μετρώ τις σκιές. Τον ουρανό είχε όριο το μυαλό, τη γη έχει το σώμα, όπου αναπαύεται».

Οι τρεις νόμοι του Κέπλερ:

1. Νόμος των ελλειπτικών τροχιών: Οι πλανήτες περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο σε ελλειπτικές τροχιές, των οποίων ο Ήλιος καταλαμβάνει τη μία από τις δύο εστίες.
2. Νόμος των ίσων εμβαδών: Η επιβατική ακτίνα (η γραμμή που ενώνει ένα πλανήτη με το κέντρο του Ήλιου) σε ίσους χρόνους σαρώνει ίσα εμβαδά. Ο λόγος είναι ότι ο κάθε πλανήτης κινείται ταχύτερα όταν βρίσκεται κοντά στο περιήλιο της τροχιάς του από ό,τι κοντά στο αφήλιο.
3. Νόμος των περιόδων: Το τετράγωνο του χρόνου που απαιτείται για να συμπληρώσει ένας πλανήτης μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο (η περίοδος του πλανήτη) είναι ανάλογο του κύβου του μεγάλου ημιάξονα της ελλειπτικής του τροχιάς, και η σταθερά της αναλογίας είναι η ίδια για όλους τους πλανήτες.