ΑΡΧΙΚΗ


ΠΕΡΙΚΛΗΣ -495 έως -429 (66)


ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΛΟΓΟΣ


Ο Περικλής (από τις λέξεις περί και κλέος δηλαδή o περιτριγυρισμένος από δόξα) ήταν Αρχαίος Έλληνας, Αθηναίος πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός του 5ου αιώνα π.Χ.,την περίοδο μεταξύ των Περσικών Πολέμων και του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο αιώνας στον οποίο έζησε ονομάστηκε χρυσός αιώνας του Περικλή εξαιτίας της δύναμης, της δόξας και της φήμης που απέκτησε η Αθήνα υπό την καθοδήγησή του. Γεννήθηκε το 495 π.Χ, πατέρας του ήταν ο Ξάνθιππος, ένας πλούσιος Αθηναίος και γενναίος στρατηγός της Αθήνας, υπό την αρχηγία του οι Αθηναίοι είχαν νικήσει τους Πέρσες στη Μυκάλη το 479 π.Χ. Μητέρα του ήταν η Αγαρίστη, ανιψιά του Κλεισθένη, γνωστού ως θεμελιωτή της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Ο Περικλής ήταν έξυπνος, σεμνός, σοβαρός, ψύχραιμος και λόγω της αριστοκρατικής του καταγωγής έλαβε και την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στους Αθηναίους για την ρητορική του ικανότητα. Μιλούσε με ηρεμία και πειστικότητα και απλοποιούσε ακόμη και τις πιο δύσκολες φιλοσοφικές έννοιες για να τις κάνει προσιτές σε όλους. Αν και αριστοκρατικής καταγωγής, το 463 π.Χ. έλαβε ενεργό μέρος στην πολιτική ζωή με την παράταξη των δημοκρατικών, που αρχηγός τους τότε ήταν ο Εφιάλτης, ένας τίμιος πολιτικός που πίστευε ότι οι αγαθοεργίες θα ανακούφιζαν τους Αθηναίους. Μετά από δύο χρόνια ο Εφιάλτης δολοφονήθηκε κι έτσι ο Περικλής έγινε ο νέος ηγέτης των δημοκρατικών. Κέρδισε τον αρχηγό των συντηρητικών Θουκιδίδη και έγινε ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης. Πολύ γρήγορα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής και από το 443 ως το 429 π.Χ. εκλέγονταν συνεχώς στο αξίωμα του στρατηγού. Όπως έγραψε ο ιστορικός Θουκυδίδης: Η Αθήνα ήταν κατ’ όνομα δημοκρατία και στην πραγματικότητα, το πολίτευμα ενός άνδρα, του Περικλή. Όταν ανέλαβε την ηγεσία ασχολήθηκε κατ’ αρχήν με την εσωτερική πολιτική και πρότεινε μέτρα που θα ενίσχυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα. Αφαίρεσε ένα μέρος του εξουσίας του Αρείου Πάγου, που θεωρούνταν όργανο των ολιγαρχικών και μετέφερε τις δικαιοδοσίες του στην Εκκλησία του Δήμου και στο δικαστήριο της Ηλιαίας. Θέσπισε την επιλογή των αρχόντων με κλήρο ώστε να έχουν πιθανότητες όλοι οι πολίτες και όχι μόνο οι πλούσιοι και οι έχοντες επιρροή. Για να ενισχύσει τη συμμετοχή στα Κοινά και των ασθενέστερων οικονομικά παραχώρησε μισθό στα μέλη των δικαστηρίων. Επίσης βοήθησε τους φτωχούς μοιράζοντας τους τα χρήματα που περίσσευαν από το δημόσιο ταμείο. Καθιέρωσε τον θεσμό των θεωρικών, εισιτηρίων δηλαδή που δινόταν στους φτωχούς ώστε να μπορούν να παρακολουθούν τα θεάματα καθώς θεωρούσε απαραίτητη την ψυχαγωγία (αγωγή της ψυχής) όλων των πολιτών. Μοίρασε στου ακτήμονες γη, στα νησιά και στη Θράκη, λέγεται πως στην εποχή του κανείς δεν ήταν φτωχός αν δεν το επιδίωκε. Για την άμυνα της πόλης ολοκλήρωσε τα τείχη Αθήνας Πειραιά ενώ έδειξε πυγμή τιμωρώντας και επιβάλοντας κυρώσεις τόσο σε πόλεις που θέλαν να εγκαταλείψουν την Αθηναϊκή συμμαχία όσο και σε αυτές που ήταν εχθρικές.

Οι Σπαρτιάτες βλέποντας την δύναμη της Αθήνας να γιγαντώνεται εκστράτευσαν εναντίον της το 457 και κατάφεραν να κερδίσουν μια οριακή νίκη, όμως μερικούς μήνες αργότερα ηττήθηκαν κατά κράτος. Ο Περικλής βρήκε την ευκαιρία τότε να κατακτήσει την Αίγινα και αργότερα τα Μέγαρα ενώ συγχρόνως ανάγκασε τους Σπαρτιάτες να υπογράψουν μια τριακονταετή ειρήνη. Μετά τις νίκες του είχε εξασφαλισμένη την εκλογή του στην ηγεσία της πόλης και καθώς οι εξωτερικοί εχθροί είχαν εξουδετερωθεί, το έβαλε σκοπό να μεταμορφώσει την πόλη ανοικοδομώντας τους ναούς και τα ιερά που είχαν καταστραφεί κατά τους περσικούς πολέμους. Τη διεύθυνση για την κατασκευή των καλλιτεχνημάτων ανέθεσε στο Φειδία ο οποίος έφτιαξε το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, υπό την επίβλεψη του οποίου χτίστηκε ο Παρθενώνας πάνω σε σχέδια του Ικτίνου και του Καλλικράτη. Η Αθήνα γρήγορα έγινε η πόλη της τέχνης και του πνεύματος, πολλοί φιλόσοφοι από όλη την Ελλάδα ήρθαν για να διδάξουν, ρήτορες γοήτευαν το κοινό, αρχιτέκτονες κατασκεύαζαν θαυμάσια κτίρια, καλλιτέχνες, γλύπτες και ζωγράφοι δημιούργησαν εργαστήρια και απαράμιλλα έργα τέχνης, συγγραφείς και ποιητές, του μεγέθους του Σοφοκλή και του Ευριπίδη έγραφαν τραγωδίες, το θέατρο γνώριζε μέρες δόξας. Λέγεται πως η γυναίκα του Περικλή, η Ασπασία που εκτός από την ομορφιά διέθετε και καλλιτεχνική φύση, είχε συνεισφέρει στην πολιτιστική αναστύλωση της πόλης. Το 431 π.Χ ο βασιλιάς της Σπάρτης Αρχίδαμος έφτασε στην Αττική με μεγάλα στρατεύματα, οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την γη τους και κλείστηκαν στην Αθήνα. Ο Αρχίδαμος έκαψε την Αττική αλλά δεν τόλμησε να επιτεθεί στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι από την μεριά τους αποφάσισαν να χτυπήσουν τη Σπάρτη και τις συμμαχικές της πόλεις με το ναυτικό τους. Σύντομα ο πόλεμος γενικεύτηκε και έγινε πανελλήνιος. Τα τείχη της Αθήνας ήταν απόρθητα όμως την Αθήνα την χτύπησε ο λοιμός, και ο θάνατος άρχισε να απλώνεται παντού. Ο ίδιος ο Περικλής έχασε την αδελφή του και τα δυο του παιδιά και τελικά πέθανε κι αυτός από την αρρώστια, αφού προηγουμένως είχε κατηγορηθεί από τους Αθηναίου ως ο φταίχτης όλων των δεινών τους. Μαζί του πέθανε ο Χρυσός Αιώνας και ξεκίνησε η παρακμή της πόλης.