ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ

ΑΡΧΙΚΗ	Κάθε μέρα είναι μια μικρή ζωή. Κάθε ξύπνημα μια μικρή γέννηση, κάθε καθάριο πρωινό μια μικρή νεότητα, κάθε πλάγιασμα για ύπνο ένας μικρός θάνατος. Η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένας αγώνας για την ύπαρξη, με τη βεβαιότητα ότι στο τέλος θα νικηθούμε. Από τα μικροπράγματα καταλαβαίνουμε καλύτερα τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Γιατί στα πιο μεγάλα δείχνεται πιο προσεκτικός και κρύβεται. Σε κάθε περίσταση χρειάζεται για τον καθένα κάποια ποσότητα από φροντίδες, δυστυχήματα ή αθλιότητες, όπως στο πλοίο χρειάζεται το έρμα για να κρατιέται σε ισορροπία και να προχωρεί κανονικά. Πρέπει να σέβεσαι κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το πόσο εξαθλιωμένος ή γελοίος είναι. Να θυμάσαι ότι μέσα σε κάθε άνθρωπο ζει το ίδιο πνεύμα που ζει και σε μας. Το να έχουμε σταθερές αρχές και να τις ακολουθούμε παρά τις αντίθετες ορμές και τους πειρασμούς, αυτό είναι ακριβώς εκείνο που ονομάζεται εγκράτεια. Ο άνθρωπος κάνει σίγουρα εκείνο που θέλει, όμως είναι δύσκολο ν' αποφασίσει τι είναι αυτό που θέλει. Όταν στο τέλος της ζωής τους οι άνθρωποι κοιτάζουν προς τα πίσω, ανακαλύπτουν πως έζησαν όλη του τη ζωή εν αναμονή. Με έκπληξη θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτό που άφησαν να τους διαφύγει χωρίς να εκτιμήσουν και απολαύσουν δεν ήταν τίποτε άλλο από την ζωή τους. Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος ξεγελασμένος από την ελπίδα χορεύει προς την αγκαλιά του θανάτου. Κάθε κοινωνική συναναστροφή απαιτεί αμοιβαία προσαρμογή και διάθεση, γι’ αυτό όσο πιο μεγάλη τόσο και πιο ανούσια. Εντελώς ο εαυτός του μπορεί να είναι κανείς μόνο εφόσον μένει μόνος του. Μόνον τότε είναι ελεύθερος. Εκείνο που οι άνθρωποι ονομάζουν μοίρα, στην ουσία είναι ένα σύνολο ανοησιών που έκαναν. Πρέπει κανένας να γεράσει για να πεισθεί πόσο λιγόχρονη είναι η ζωή. Δύο είναι οι εχθροί της ανθρώπινης ευτυχίας: πόνος και ανία. Ο γιατρός βλέπει τον άνθρωπο σε όλη του την αδυναμία· ο δικηγόρος σε όλη του την κακία· και ο θεολόγος σε όλη του τη βλακεία. Κάθε αλήθεια περνάει από τρία στάδια. Πρώτα γελοιοποιείται. Μετά βρίσκει σφοδρή αντίθεση. Και στο τέλος θεωρείται αυτονόητη. Tο να εξαναγκάζεις ένα άτομο με υψηλά και σπάνια χαρίσματα να εξασκήσει ένα επάγγελμα απλώς χρήσιμο, είναι σαν να χρησιμοποιείς ένα πολύτιμο βάζο, διακοσμημένο με την ωραιότερη ζωγραφική, σαν κανάτα για την κουζίνα. Όσο πιο περιορισμένος είναι ο ορίζοντας και ο κύκλος της δραστηριότητας και των επαφών μας, τόσο πιο ευτυχισμένοι είμαστε. Γιατί με το άνοιγμα του ορίζοντα πολλαπλασιάζονται και μεγεθύνονται οι έγνοιες, οι επιθυμίες, ο τρόμος. Η ζωή είναι άθλιο πράγμα. Αποφάσισα να περάσω τη ζωή μου σκεπτόμενος αυτό ακριβώς. Το μίσος πηγάζει από την καρδιά, η περιφρόνηση, από το κεφάλι. Για να μπορέσει κανείς να πορευτεί στη ζωή, καλό είναι να εφοδιαστεί με μεγάλα αποθέματα προνοητικότητας και επιείκειας. Με τα πρώτα θα φυλαχτεί από ζημιές και απώλειες και με τα δεύτερα από τσακωμούς και προστριβές. Κάθε άνθρωπος θεωρεί τα όρια του δικού του οπτικού πεδίου σαν τα όρια του κόσμου. Η μεγαλύτερη σοφία είναι να κάνεις υπέρτατο στόχο της ζωής την απόλαυση του παρόντος, γιατί αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα, ενώ όλα τα άλλα είναι παιχνίδια του νου. ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ 1788 έως 1860 (72)
Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (Arthur Schopenhauer), ήταν Γερμανός φιλόσοφος, γνωστός για τον αθεϊσμό και τον πεσιμισμό του. Γεννήθηκε στο Γκντανσκ της Πολωνίας, στις 22 Φεβρουαρίου του 1788, ο πατέρας του ήταν πάμπλουτος τραπεζίτης ο οποίος ήθελε τον γιο του επιχειρηματία και τον έσπρωξε να μάθει πολλές γλώσσες. Για τον σκοπό αυτό ταξίδεψαν σε Ολλανδία, Ελβετία, Αυστρία και Αγγλία, ενώ έμειναν και για δύο χρόνια στη Γαλλία. Εξαιτίας της καταπιεστικής συμπεριφοράς του πατέρα του αλλά και προβλημάτων υγείας, τα παιδικά του χρόνια ήταν πολύ δύσκολα. Όπως έγραψε αργότερα, η χειρότερη περίοδος ήταν στην Αγγλία, όπου φοιτούσε εσώκλειστος σε ένα αυστηρό ρωμαιοκαθολικό σχολείο, γεγονός που του δημιούργησε απέχθεια για την θρησκεία. Το 1805 πέθανε ο πατέρας του αφήνοντας του μεγάλη περιουσία ώστε να μην χρειαστεί ποτέ να δουλέψει. Η μητέρα του ήταν κόρη γερουσιαστή και γνωστή συγγραφέας και μετά το 1805 εγκατέλειψε το Αμβούργο και μετακόμισε στην κοσμοπολίτικη Βαϊμάρη, ανοίγοντας ένα λογοτεχνικό σαλόνι όπου δεχόταν μερικούς απ’ τους πιο γνωστούς διανοουμένους της εποχής, ανάμεσά τους και τον Γιόχαν Γκαίτε. Ο Άρθουρ το 1809 γράφτηκε στο πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, ξεκίνησε ιατρική αλλά σύντομα μεταπήδησε στη φιλοσοφία. Συνέχισε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου και το 1813, σε ηλικία 25 ετών, υπέβαλε τη διατριβή του στο πανεπιστήμιο της Ιένας και αναγορεύτηκε σε διδάκτορα. Από τo 1814 ως το 1818 έζησε στη Δρέσδη, όπου ασχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την επέκταση του θέματος του διδακτορικού του καταλήγοντας στο ίσως σημαντικότερο βιβλίο του: «Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση» (1818), στο οποίο ισχυρίζεται ότι ο κόσμος οδηγείται από μία διαρκώς ανικανοποίητη επιθυμία προς ικανοποίηση. Μετά από διακοπές ενός χρόνου σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας, έγινε το 1820 καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου όμως οι ώρες των μαθημάτων του συνέπιπταν με αυτών του Χέγκελ, με αποτέλεσμα να μην έχει παρά 5 φοιτητές οπότε τον απέλυσαν. Το 1822, απογοητευμένος από την πανεπιστημιακή κοινότητα, εγκατέλειψε το Βερολίνο και ταξίδεψε στην Ιταλία, για να καταλήξει έναν χρόνο αργότερα στο Μόναχο. Από εκεί πέρασε στο Μάνχαϊμ και στη Δρέσδη, πριν καταλήξει και πάλι στο Βερολίνο το 1825. Προσπάθησε να βρει θέση καθηγητή μα δεν τα κατάφερε. Τον επόμενο χρόνο ήρθε αντιμέτωπος με την δικαιοσύνη κι αναγκάστηκε να πληρώσει πρόστιμο σε μια γυναίκα την οποία είχε χτυπήσει επειδή κουβέντιαζε δυνατά έξω απ’ την πόρτα του και δεν τον άφηνε να μελετήσει. Tο 1831 εγκατέλειψε το Βερολίνο για να αποφύγει μια επιδημία χολέρας που πλησίαζε από τη Ρωσία, ο ανταγωνιστής του Χέγκελ πέθανε από εκείνη την επιδημία. Από το 1843 έζησε για 27 χρόνια στη Φρανκφούρτη, σε ένα διαμέρισμα στην όχθη του ποταμού Μάιν. Ζούσε μόνος, με μοναδική παρέα δύο μικρά σκυλιά κι ακολουθούσε αυστηρά την ίδια καθημερινή ρουτίνα: Το πρωί μελετούσε κι έπαιζε στα διαλείμματα φλάουτο, έτρωγε μεσημεριανό στο ίδιο πάντα πανδοχείο στο κέντρο της πόλης, μετά την μεσημεριανή ξεκούραση μελετούσε ξανά και έγραφε, έκανε έναν απογευματινό περίπατο, διάβαζε τους Times του Λονδίνου και κοιμόταν. Το 1851, ο Σοπενχάουερ έβγαλε μια διασκεδαστική συλλογή φιλοσοφικών αποφθεγμάτων με τίτλο Πάρεργα και Παραλειπόμενα, μόνο τότε έγινε γνωστός στο κοινό. Πέθανε το 1860 σε ηλικία 72 χρονών, στον ύπνο του, από ανακοπή της καρδιάς. Ο Σοπενχάουερ ήταν ο κύριος εκπρόσωπος του πεσιμισμού, γι’ αυτόν η ζωή είναι μάταιη, δεν είναι παρά πόνος. Ο κόσμος δεν υπάρχει αντικειμενικά, έξω από μας, δεν είναι κάτι το αισθητό, το πραγματικό, αλλά είναι δημιούργημα του δικού μας εγώ, εκφράζεται αποκλειστικά μέσα από τη βούληση μας. Είμαστε τελικά –κατ’ αυτόν- τα δυστυχή προϊόντα της ίδιας μας της επιστημολογικής δραστηριότητας, ζούμε μέσα στον κόσμο της κατασκευασμένης από εμάς φαινομενικότητας και η μοίρα μας είναι να συγκρουόμαστε με άλλα άτομα επιδιώκοντας διαρκώς να αποκτήσουμε πιο πολλά απ’ όσα δικαιούμαστε. Κατά τον Σοπενχάουερ, ο κόσμος της καθημερινής ζωής είναι στην ουσία του βίαιος και απαγορευτικός, είναι ένας κόσμος που ποτέ δεν πρόκειται να οδηγηθεί σε φάση μεγαλύτερης ηρεμίας, λόγω της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης. ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

ΑΡΧΙΚΗ

Κάθε μέρα είναι μια μικρή ζωή. Κάθε ξύπνημα μια μικρή γέννηση, κάθε καθάριο πρωινό μια μικρή νεότητα, κάθε πλάγιασμα για ύπνο ένας μικρός θάνατος.
Η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένας αγώνας για την ύπαρξη, με τη βεβαιότητα ότι στο τέλος θα νικηθούμε.
Από τα μικροπράγματα καταλαβαίνουμε καλύτερα τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Γιατί στα πιο μεγάλα δείχνεται πιο προσεκτικός και κρύβεται.
Σε κάθε περίσταση χρειάζεται για τον καθένα κάποια ποσότητα από φροντίδες, δυστυχήματα ή αθλιότητες, όπως στο πλοίο χρειάζεται το έρμα για να κρατιέται σε ισορροπία και να προχωρεί κανονικά.
Πρέπει να σέβεσαι κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το πόσο εξαθλιωμένος ή γελοίος είναι. Να θυμάσαι ότι μέσα σε κάθε άνθρωπο ζει το ίδιο πνεύμα που ζει και σε μας.
Το να έχουμε σταθερές αρχές και να τις ακολουθούμε παρά τις αντίθετες ορμές και τους πειρασμούς, αυτό είναι ακριβώς εκείνο που ονομάζεται εγκράτεια.
Ο άνθρωπος κάνει σίγουρα εκείνο που θέλει, όμως είναι δύσκολο ν' αποφασίσει τι είναι αυτό που θέλει.
Όταν στο τέλος της ζωής τους οι άνθρωποι κοιτάζουν προς τα πίσω, ανακαλύπτουν πως έζησαν όλη του τη ζωή εν αναμονή. Με έκπληξη θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτό που άφησαν να τους διαφύγει χωρίς να εκτιμήσουν και απολαύσουν δεν ήταν τίποτε άλλο από την ζωή τους. Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος ξεγελασμένος από την ελπίδα χορεύει προς την αγκαλιά του θανάτου.
Κάθε κοινωνική συναναστροφή απαιτεί αμοιβαία προσαρμογή και διάθεση, γι’ αυτό όσο πιο μεγάλη τόσο και πιο ανούσια. Εντελώς ο εαυτός του μπορεί να είναι κανείς μόνο εφόσον μένει μόνος του. Μόνον τότε είναι ελεύθερος.
Εκείνο που οι άνθρωποι ονομάζουν μοίρα, στην ουσία είναι ένα σύνολο ανοησιών που έκαναν.
Πρέπει κανένας να γεράσει για να πεισθεί πόσο λιγόχρονη είναι η ζωή.
Δύο είναι οι εχθροί της ανθρώπινης ευτυχίας: πόνος και ανία.
Ο γιατρός βλέπει τον άνθρωπο σε όλη του την αδυναμία· ο δικηγόρος σε όλη του την κακία· και ο θεολόγος σε όλη του τη βλακεία.
Κάθε αλήθεια περνάει από τρία στάδια. Πρώτα γελοιοποιείται. Μετά βρίσκει σφοδρή αντίθεση. Και στο τέλος θεωρείται αυτονόητη.
Tο να εξαναγκάζεις ένα άτομο με υψηλά και σπάνια χαρίσματα να εξασκήσει ένα επάγγελμα απλώς χρήσιμο, είναι σαν να χρησιμοποιείς ένα πολύτιμο βάζο, διακοσμημένο με την ωραιότερη ζωγραφική, σαν κανάτα για την κουζίνα.
Όσο πιο περιορισμένος είναι ο ορίζοντας και ο κύκλος της δραστηριότητας και των επαφών μας, τόσο πιο ευτυχισμένοι είμαστε. Γιατί με το άνοιγμα του ορίζοντα πολλαπλασιάζονται και μεγεθύνονται οι έγνοιες, οι επιθυμίες, ο τρόμος.
Η ζωή είναι άθλιο πράγμα. Αποφάσισα να περάσω τη ζωή μου σκεπτόμενος αυτό ακριβώς.
Το μίσος πηγάζει από την καρδιά, η περιφρόνηση, από το κεφάλι.
Για να μπορέσει κανείς να πορευτεί στη ζωή, καλό είναι να εφοδιαστεί με μεγάλα αποθέματα προνοητικότητας και επιείκειας. Με τα πρώτα θα φυλαχτεί από ζημιές και απώλειες και με τα δεύτερα από τσακωμούς και προστριβές.
Κάθε άνθρωπος θεωρεί τα όρια του δικού του οπτικού πεδίου σαν τα όρια του κόσμου.
Η μεγαλύτερη σοφία είναι να κάνεις υπέρτατο στόχο της ζωής την απόλαυση του παρόντος, γιατί αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα, ενώ όλα τα άλλα είναι παιχνίδια του νου.

ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ 1788 έως 1860 (72)

Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (Arthur Schopenhauer), ήταν Γερμανός φιλόσοφος, γνωστός για τον αθεϊσμό και τον πεσιμισμό του. Γεννήθηκε στο Γκντανσκ της Πολωνίας, στις 22 Φεβρουαρίου του 1788, ο πατέρας του ήταν πάμπλουτος τραπεζίτης ο οποίος ήθελε τον γιο του επιχειρηματία και τον έσπρωξε να μάθει πολλές γλώσσες. Για τον σκοπό αυτό ταξίδεψαν σε Ολλανδία, Ελβετία, Αυστρία και Αγγλία, ενώ έμειναν και για δύο χρόνια στη Γαλλία. Εξαιτίας της καταπιεστικής συμπεριφοράς του πατέρα του αλλά και προβλημάτων υγείας, τα παιδικά του χρόνια ήταν πολύ δύσκολα. Όπως έγραψε αργότερα, η χειρότερη περίοδος ήταν στην Αγγλία, όπου φοιτούσε εσώκλειστος σε ένα αυστηρό ρωμαιοκαθολικό σχολείο, γεγονός που του δημιούργησε απέχθεια για την θρησκεία. Το 1805 πέθανε ο πατέρας του αφήνοντας του μεγάλη περιουσία ώστε να μην χρειαστεί ποτέ να δουλέψει. Η μητέρα του ήταν κόρη γερουσιαστή και γνωστή συγγραφέας και μετά το 1805 εγκατέλειψε το Αμβούργο και μετακόμισε στην κοσμοπολίτικη Βαϊμάρη, ανοίγοντας ένα λογοτεχνικό σαλόνι όπου δεχόταν μερικούς απ’ τους πιο γνωστούς διανοουμένους της εποχής, ανάμεσά τους και τον Γιόχαν Γκαίτε. Ο Άρθουρ το 1809 γράφτηκε στο πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, ξεκίνησε ιατρική αλλά σύντομα μεταπήδησε στη φιλοσοφία. Συνέχισε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου και το 1813, σε ηλικία 25 ετών, υπέβαλε τη διατριβή του στο πανεπιστήμιο της Ιένας και αναγορεύτηκε σε διδάκτορα. Από τo 1814 ως το 1818 έζησε στη Δρέσδη, όπου ασχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την επέκταση του θέματος του διδακτορικού του καταλήγοντας στο ίσως σημαντικότερο βιβλίο του: «Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση» (1818), στο οποίο ισχυρίζεται ότι ο κόσμος οδηγείται από μία διαρκώς ανικανοποίητη επιθυμία προς ικανοποίηση. Μετά από διακοπές ενός χρόνου σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας, έγινε το 1820 καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου όμως οι ώρες των μαθημάτων του συνέπιπταν με αυτών του Χέγκελ, με αποτέλεσμα να μην έχει παρά 5 φοιτητές οπότε τον απέλυσαν. Το 1822, απογοητευμένος από την πανεπιστημιακή κοινότητα, εγκατέλειψε το Βερολίνο και ταξίδεψε στην Ιταλία, για να καταλήξει έναν χρόνο αργότερα στο Μόναχο. Από εκεί πέρασε στο Μάνχαϊμ και στη Δρέσδη, πριν καταλήξει και πάλι στο Βερολίνο το 1825. Προσπάθησε να βρει θέση καθηγητή μα δεν τα κατάφερε. Τον επόμενο χρόνο ήρθε αντιμέτωπος με την δικαιοσύνη κι αναγκάστηκε να πληρώσει πρόστιμο σε μια γυναίκα την οποία είχε χτυπήσει επειδή κουβέντιαζε δυνατά έξω απ’ την πόρτα του και δεν τον άφηνε να μελετήσει.

Tο 1831 εγκατέλειψε το Βερολίνο για να αποφύγει μια επιδημία χολέρας που πλησίαζε από τη Ρωσία, ο ανταγωνιστής του Χέγκελ πέθανε από εκείνη την επιδημία. Από το 1843 έζησε για 27 χρόνια στη Φρανκφούρτη, σε ένα διαμέρισμα στην όχθη του ποταμού Μάιν. Ζούσε μόνος, με μοναδική παρέα δύο μικρά σκυλιά κι ακολουθούσε αυστηρά την ίδια καθημερινή ρουτίνα: Το πρωί μελετούσε κι έπαιζε στα διαλείμματα φλάουτο, έτρωγε μεσημεριανό στο ίδιο πάντα πανδοχείο στο κέντρο της πόλης, μετά την μεσημεριανή ξεκούραση μελετούσε ξανά και έγραφε, έκανε έναν απογευματινό περίπατο, διάβαζε τους Times του Λονδίνου και κοιμόταν. Το 1851, ο Σοπενχάουερ έβγαλε μια διασκεδαστική συλλογή φιλοσοφικών αποφθεγμάτων με τίτλο Πάρεργα και Παραλειπόμενα, μόνο τότε έγινε γνωστός στο κοινό. Πέθανε το 1860 σε ηλικία 72 χρονών, στον ύπνο του, από ανακοπή της καρδιάς.

Ο Σοπενχάουερ ήταν ο κύριος εκπρόσωπος του πεσιμισμού, γι’ αυτόν η ζωή είναι μάταιη, δεν είναι παρά πόνος. Ο κόσμος δεν υπάρχει αντικειμενικά, έξω από μας, δεν είναι κάτι το αισθητό, το πραγματικό, αλλά είναι δημιούργημα του δικού μας εγώ, εκφράζεται αποκλειστικά μέσα από τη βούληση μας. Είμαστε τελικά –κατ’ αυτόν- τα δυστυχή προϊόντα της ίδιας μας της επιστημολογικής δραστηριότητας, ζούμε μέσα στον κόσμο της κατασκευασμένης από εμάς φαινομενικότητας και η μοίρα μας είναι να συγκρουόμαστε με άλλα άτομα επιδιώκοντας διαρκώς να αποκτήσουμε πιο πολλά απ’ όσα δικαιούμαστε. Κατά τον Σοπενχάουερ, ο κόσμος της καθημερινής ζωής είναι στην ουσία του βίαιος και απαγορευτικός, είναι ένας κόσμος που ποτέ δεν πρόκειται να οδηγηθεί σε φάση μεγαλύτερης ηρεμίας, λόγω της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης.

ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ