ΝΤΟΡΙΣ ΛΕΣΙΝΓΚ

ΝΤΟΡΙΣ ΛΕΣΙΝΓΚ ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ Το Xρυσό σημειωματάριο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1962 και θεωρείται πλέον ένα από τα μείζονα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Αφηγείται την ιστορία της Άννας Βουλφ, μιας χωρισμένης μητέρας και μυθιστοριογράφου, η οποία παλεύει ενάντια στο συγγραφικό μπλοκάρισμα στο Λονδίνο της δεκαετίας του ’50. Από φόβο μήπως τρελαθεί, καταγράφει τα βιώματά της σε τέσσερα χρωματιστά σημειωματάρια. Στο μαύρο σημειωματάριο καταγράφει τη συγγραφική της ζωή, στο κόκκινο τις πολιτικές της απόψεις, στο κίτρινο τη συναισθηματική της ζωή και στο μπλε καθημερινά γεγονότα. Ωστόσο, είναι το πέμπτο σημειωματάριο –το χρυσό– το οποίο ενώνει τα νήματα της ζωής της και κρατάει το κλειδί της ανάρρωσής της.
ΝΤΟΡΙΣ ΛΕΣΙΝΓΚ Το χρυσό σημειωματάριο Σε Μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου Εκδόσεις Καστανιώτη ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ Έχω την εντύπωση πως δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για τους εαυτούς μας, πως δεν αναρωτιόμαστε αρκετά συχνά αν οι ζωές μας ή κάποια γεγονότα και κάποιες περίοδοι της ζωής μας δεν είναι αναλογίες ή αλληγορίες ή αντίλαλοι των εξελίξεων και των γεγονότων που συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους ή σε ζώα, ακόμα και σε δάση, ωκεανούς, βράχους – στον κόσμο μας, δηλαδή, ή ακόμα και σε άλλους κόσμους και σε άλλες διαστάσεις. Η πλειοψηφία των Αφρικανών σε όλη την ήπειρο διασκέδαζε βλέποντας τους λευκούς αφέντες να ρίχνονται σε μια σταυροφορία για την καταπολέμηση του ρατσιστή διαβόλου (Χίτλερ). Απολάμβαναν το θέαμα των λευκών αφεντικών, των τόσο πρόθυμων να πάνε να πολεμήσουν σε οποιοδήποτε διαθέσιμο μέτωπο εναντίον ενός πιστεύω για το οποίο όλοι θα πέθαιναν για να υπερασπιστούν στα δικά τους εδάφη (!), Είπε ότι ο λόγος της κατάρρευσης ή της επικείμενης κατάρρευσης των κομμουνιστικών κομμάτων της Δύσης οφειλόταν στην ανικανότητά τους να πουν την αλήθεια για οτιδήποτε∙ κι επειδή είχαν αποκτήσει από καιρό τη συνήθεια να λένε ψέματα στον κόσμο, δεν μπορούσαν πια ούτε καν να διακρίνουν την αλήθεια από το ψέμα. Ακόμη και απόψε, είπε, μετά το 20ο συνέδριο και όλα όσα μάθαμε για την κατάσταση του κομμουνισμού, είδαμε ένα ηγετικό στέλεχος, για το οποίο ξέρουμε όλοι ότι πάλεψε για την αλήθεια, να χωρίζει εσκεμμένα την αλήθεια στα δύο: σε μια πιο ήπια αλήθεια για τη δημόσια συνάντηση των σαράντα, και σε μια άλλη, πιο σκληρή, για την κλειστή ομάδα. Ξέρουμε ότι δεν επιτρέπεται να ξεχνάμε ότι η «προσωπικότητα» δεν υπάρχει πλέον. Είναι το θέμα των μισών μυθιστορημάτων που έχουν γραφτεί, των μισών κοινωνιο-λόγων και όλων των υπόλοιπων –ολόγων. Ακούμε τόσο συχνά να λένε ότι η ανθρώπινη προσωπικότητα έχει αποσυντεθεί υπό την πίεση όλης μας της γνώσης, που έχω αρχίσει να το πιστεύω.Ωστόσο, όταν κοιτάζω προς τα πίσω, (…), ξέρω ότι όλα αυτά είναι ανοησίες. (…) Κι έτσι, όλη αυτή η αντι- ανθρωπιστική τρομοκρατία για την εξαφάνιση της προσωπικότητας, χάνουν για μένα το νόημά τους σε αυτό το σημείο, όταν παράγω αρκετή συναισθηματική ενέργεια για να δημιουργήσω την ανάμνηση του ανθρώπου που είχα γνωρίσει. Κάθομαι και θυμάμαι τη μυρωδιά του χώματος και το φως του φεγγαριού, και βλέπω τον Τεντ να δίνει ένα ποτήρι κρασί στον Τζορτζ. Ή βλέπω, σαν σε αργή κίνηση σε ταινία, τη Μεριρόουζ να γυρίζει το κεφάλι, με το τρομακτικά υπομονετικό χαμόγελό της… Στην ιδανική περίπτωση, αυτό που πρέπει να ειπωθεί σε κάθε παιδί, κατ 'επανάληψη, καθ' όλη τη διάρκεια της σχολικής του ζωής είναι κάτι τέτοιο: «Βρίσκεσαι σε διαδικασία δογματισμού. Δεν έχουμε αναπτύξει ακόμα ένα σύστημα εκπαίδευσης που δεν είναι δογματικό. Λυπούμαστε, αλλά είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε.Αυτό που διδάσκεστεείναι ένα αμάλγαμα της τρέχουσας προκατάληψης και των επιλογών μιας συγκεκριμένης κουλτούρας. Η παραμικρή ματιά στην ιστορία θα δείξει πόσο πρόσκαιρα είναι όλα αυτά. Διδάσκεστε από ανθρώπους οι οποίοι μπόρεσανναπροσαρμοστούν σε ένα καθεστώς σκέψης καθορισμένο από τους προγενέστερους. Είναι ένα σύστημα αυτό-διαιώνισης. Όσοι από εσάς είστε πιο ισχυροί και ξεχωριστοί από άλλους, θα ενθαρρυνθείτε να φύγετε και να βρείτε τρόπους εκπαίδευσης του εαυτού σας – εκπαίδευσης της δικής σας κρίσης. Εκείνοι που μένουν πρέπει να θυμούνται πάντοτε και διαρκώς, ότι διαμορφώνονται και πλάθονται ώστε να ταιριάζουν στις στενές και ιδιαίτερες ανάγκες της συγκεκριμένης κοινωνίας. Όταν η Έλλα άρχισε να κάνει έρωτα με τον Πολ, αυτό που επισφράγισε την αγάπη της και έκανε δυνατή τη χρήση αυτής της λέξης, κατά τη διάρκεια των πρώτων λίγων μηνών, ήταν το γεγονός ότι έφτανε αμέσως σε οργασμό. Δηλαδή σε κολπικό οργασμό. Και δεν θα έφτανε ποτέ αν δεν τον αγαπούσε. Είναι ο οργασμός που προκαλείται από την ανάγκη του άντρα για μια συγκεκριμένη γυναίκα και την πίστη του σε αυτή την ανάγκη. Με τον καιρό, ο Πολ άρχισε να χρησιμοποιεί μηχανικά μέσα. (Βλέπω τη λέξη «μηχανικά» και σκέφτομαι ότι ένας άντρας δεν θα τη χρησιμοποιούσε ποτέ.) Ο Πολ άρχισε να βασίζεται σε εξωτερικά χάδια, να προκαλεί στην Έλλα κλειτοριδικούς οργασμούς. Πολύ διεγερτικό. Παρ’ όλα αυτά, ένα κομμάτι του εαυτού της θύμωνε. Γιατί καταλάβαινε ότι ο λόγος που το επεδίωκε αυτό ο Πολ ήταν η ενστικτώδης επιθυμία του να μην της παραδοθεί. Αισθάνθηκε ότι χωρίς να το ξέρει ή να το συνειδητοποιεί (αν και τελικά μπορεί να το έκανε συνειδητά) φοβόταν το συναίσθημα. Ο κολπικός οργασμός είναι συναίσθημα και τίποτε άλλο, τον νιώθει κανείς σαν συναίσθημα και τον εκφράζει με μια σωματική αίσθηση αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με το συναίσθημα. Ο κολπικός οργασμός είναι η διάχυση σε μια αόριστη, σκοτεινή, γενικευμένη αίσθηση, σαν να στροβιλίζεσαι σε μια ζεστή δίνη. Υπάρχουν διάφορα είδη κλειτοριδικών οργασμών και είναι πιο δυνατοί (αυτή είναι αντρική λέξη) από τον κολπικό. Μπορεί να υπάρχουν χιλιάδες ρίγη, αισθήσεις κτλ., αλλά υπάρχει μόνο ένας πραγματικός γυναικείος οργασμός, ο οργασμός που έχει μια γυναίκα όταν ένας άντρας κάνει έρωτα με όλη του την ανάγκη και την επιθυμία, και απαιτεί απόλυτη ανταπόκριση. Όλα τα άλλα είναι υποκατάστατα και πλαστά, κι ακόμη και η πιο άπειρη γυναίκα τα νιώθει από ένστικτο.

ΝΤΟΡΙΣ ΛΕΣΙΝΓΚ

ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Το Xρυσό σημειωματάριο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1962 και θεωρείται πλέον ένα από τα μείζονα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Αφηγείται την ιστορία της Άννας Βουλφ, μιας χωρισμένης μητέρας και μυθιστοριογράφου, η οποία παλεύει ενάντια στο συγγραφικό μπλοκάρισμα στο Λονδίνο της δεκαετίας του ’50. Από φόβο μήπως τρελαθεί, καταγράφει τα βιώματά της σε τέσσερα χρωματιστά σημειωματάρια. Στο μαύρο σημειωματάριο καταγράφει τη συγγραφική της ζωή, στο κόκκινο τις πολιτικές της απόψεις, στο κίτρινο τη συναισθηματική της ζωή και στο μπλε καθημερινά γεγονότα. Ωστόσο, είναι το πέμπτο σημειωματάριο –το χρυσό– το οποίο ενώνει τα νήματα της ζωής της και κρατάει το κλειδί της ανάρρωσής της.

ΝΤΟΡΙΣ ΛΕΣΙΝΓΚ

Το χρυσό σημειωματάριο

Σε Μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου
Εκδόσεις Καστανιώτη
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

Έχω την εντύπωση πως δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για τους εαυτούς μας, πως δεν αναρωτιόμαστε αρκετά συχνά αν οι ζωές μας ή κάποια γεγονότα και κάποιες περίοδοι της ζωής μας δεν είναι αναλογίες ή αλληγορίες ή αντίλαλοι των εξελίξεων και των γεγονότων που συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους ή σε ζώα, ακόμα και σε δάση, ωκεανούς, βράχους – στον κόσμο μας, δηλαδή, ή ακόμα και σε άλλους κόσμους και σε άλλες διαστάσεις.
Η πλειοψηφία των Αφρικανών σε όλη την ήπειρο διασκέδαζε βλέποντας τους λευκούς αφέντες να ρίχνονται σε μια σταυροφορία για την καταπολέμηση του ρατσιστή διαβόλου (Χίτλερ). Απολάμβαναν το θέαμα των λευκών αφεντικών, των τόσο πρόθυμων να πάνε να πολεμήσουν σε οποιοδήποτε διαθέσιμο μέτωπο εναντίον ενός πιστεύω για το οποίο όλοι θα πέθαιναν για να υπερασπιστούν στα δικά τους εδάφη (!),

Είπε ότι ο λόγος της κατάρρευσης ή της επικείμενης κατάρρευσης των κομμουνιστικών κομμάτων της Δύσης οφειλόταν στην ανικανότητά τους να πουν την αλήθεια για οτιδήποτε∙ κι επειδή είχαν αποκτήσει από καιρό τη συνήθεια να λένε ψέματα στον κόσμο, δεν μπορούσαν πια ούτε καν να διακρίνουν την αλήθεια από το ψέμα. Ακόμη και απόψε, είπε, μετά το 20ο συνέδριο και όλα όσα μάθαμε για την κατάσταση του κομμουνισμού, είδαμε ένα ηγετικό στέλεχος, για το οποίο ξέρουμε όλοι ότι πάλεψε για την αλήθεια, να χωρίζει εσκεμμένα την αλήθεια στα δύο: σε μια πιο ήπια αλήθεια για τη δημόσια συνάντηση των σαράντα, και σε μια άλλη, πιο σκληρή, για την κλειστή ομάδα.
Ξέρουμε ότι δεν επιτρέπεται να ξεχνάμε ότι η «προσωπικότητα» δεν υπάρχει πλέον. Είναι το θέμα των μισών μυθιστορημάτων που έχουν γραφτεί, των μισών κοινωνιο-λόγων και όλων των υπόλοιπων –ολόγων. Ακούμε τόσο συχνά να λένε ότι η ανθρώπινη προσωπικότητα έχει αποσυντεθεί υπό την πίεση όλης μας της γνώσης, που έχω αρχίσει να το πιστεύω.Ωστόσο, όταν κοιτάζω προς τα πίσω, (…), ξέρω ότι όλα αυτά είναι ανοησίες.

(…) Κι έτσι, όλη αυτή η αντι- ανθρωπιστική τρομοκρατία για την εξαφάνιση της προσωπικότητας, χάνουν για μένα το νόημά τους σε αυτό το σημείο, όταν παράγω αρκετή συναισθηματική ενέργεια για να δημιουργήσω την ανάμνηση του ανθρώπου που είχα γνωρίσει. Κάθομαι και θυμάμαι τη μυρωδιά του χώματος και το φως του φεγγαριού, και βλέπω τον Τεντ να δίνει ένα ποτήρι κρασί στον Τζορτζ. Ή βλέπω, σαν σε αργή κίνηση σε ταινία, τη Μεριρόουζ να γυρίζει το κεφάλι, με το τρομακτικά υπομονετικό χαμόγελό της…
Στην ιδανική περίπτωση, αυτό που πρέπει να ειπωθεί σε κάθε παιδί, κατ 'επανάληψη, καθ' όλη τη διάρκεια της σχολικής του ζωής είναι κάτι τέτοιο: «Βρίσκεσαι σε διαδικασία δογματισμού. Δεν έχουμε αναπτύξει ακόμα ένα σύστημα εκπαίδευσης που δεν είναι δογματικό. Λυπούμαστε, αλλά είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε.Αυτό που διδάσκεστεείναι ένα αμάλγαμα της τρέχουσας προκατάληψης και των επιλογών μιας συγκεκριμένης κουλτούρας. Η παραμικρή ματιά στην ιστορία θα δείξει πόσο πρόσκαιρα είναι όλα αυτά. Διδάσκεστε από ανθρώπους οι οποίοι μπόρεσανναπροσαρμοστούν σε ένα καθεστώς σκέψης καθορισμένο από τους προγενέστερους. Είναι ένα σύστημα αυτό-διαιώνισης. Όσοι από εσάς είστε πιο ισχυροί και ξεχωριστοί από άλλους, θα ενθαρρυνθείτε να φύγετε και να βρείτε τρόπους εκπαίδευσης του εαυτού σας – εκπαίδευσης της δικής σας κρίσης. Εκείνοι που μένουν πρέπει να θυμούνται πάντοτε και διαρκώς, ότι διαμορφώνονται και πλάθονται ώστε να ταιριάζουν στις στενές και ιδιαίτερες ανάγκες της συγκεκριμένης κοινωνίας.

Όταν η Έλλα άρχισε να κάνει έρωτα με τον Πολ, αυτό που επισφράγισε την αγάπη της και έκανε δυνατή τη χρήση αυτής της λέξης, κατά τη διάρκεια των πρώτων λίγων μηνών, ήταν το γεγονός ότι έφτανε αμέσως σε οργασμό. Δηλαδή σε κολπικό οργασμό. Και δεν θα έφτανε ποτέ αν δεν τον αγαπούσε. Είναι ο οργασμός που προκαλείται από την ανάγκη του άντρα για μια συγκεκριμένη γυναίκα και την πίστη του σε αυτή την ανάγκη.
Με τον καιρό, ο Πολ άρχισε να χρησιμοποιεί μηχανικά μέσα. (Βλέπω τη λέξη «μηχανικά» και σκέφτομαι ότι ένας άντρας δεν θα τη χρησιμοποιούσε ποτέ.) Ο Πολ άρχισε να βασίζεται σε εξωτερικά χάδια, να προκαλεί στην Έλλα κλειτοριδικούς οργασμούς. Πολύ διεγερτικό. Παρ’ όλα αυτά, ένα κομμάτι του εαυτού της θύμωνε. Γιατί καταλάβαινε ότι ο λόγος που το επεδίωκε αυτό ο Πολ ήταν η ενστικτώδης επιθυμία του να μην της παραδοθεί. Αισθάνθηκε ότι χωρίς να το ξέρει ή να το συνειδητοποιεί (αν και τελικά μπορεί να το έκανε συνειδητά) φοβόταν το συναίσθημα. Ο κολπικός οργασμός είναι συναίσθημα και τίποτε άλλο, τον νιώθει κανείς σαν συναίσθημα και τον εκφράζει με μια σωματική αίσθηση αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με το συναίσθημα. Ο κολπικός οργασμός είναι η διάχυση σε μια αόριστη, σκοτεινή, γενικευμένη αίσθηση, σαν να στροβιλίζεσαι σε μια ζεστή δίνη. Υπάρχουν διάφορα είδη κλειτοριδικών οργασμών και είναι πιο δυνατοί (αυτή είναι αντρική λέξη) από τον κολπικό. Μπορεί να υπάρχουν χιλιάδες ρίγη, αισθήσεις κτλ., αλλά υπάρχει μόνο ένας πραγματικός γυναικείος οργασμός, ο οργασμός που έχει μια γυναίκα όταν ένας άντρας κάνει έρωτα με όλη του την ανάγκη και την επιθυμία, και απαιτεί απόλυτη ανταπόκριση. Όλα τα άλλα είναι υποκατάστατα και πλαστά, κι ακόμη και η πιο άπειρη γυναίκα τα νιώθει από ένστικτο.